مطالعه آرایه‌شناختی دوپای کوچک (Allactaga elater) در استان‌های سمنان و کرمان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه محیط‌ زیست، دانشکده منابع ‌طبیعی، دانشگاه زابل، ایران

2 مرکز تحقیقات زیست‌محیطی استان سمنان، اداره کل حفاظت محیط زیست سمنان، ایران

3 گروه محیط‌ زیست، دانشکده منابع‌ طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان، ایران

4 کارشناس ‌ارشد زیست‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید باهنر کرمان، ایران

چکیده

دوپای کوچک (Allactaga elater Lichtenstein 1828) به عنوان گونه‌ای شب‌فعال در مناطق بیابانی و نیمه‌بیابانی ایران به استثنای بخش‌های جنوبی دریای خزر پراکنش دارد. در این مطالعه بررسی و تحلیل برخی ویژگی‌های صفات ظاهری، جمجمه‌ای و دندانی گونه A. elaterدر مناطق کرمان و سمنان در محدوده فلات مرکزی ایران با استفاده از تحلیل ریخت سنجی مورد بررسی قرار گرفت. نمونه‌برداری در تابستان سال 1388 و تابستان 1389 از دو منطقه قوشه در نزدیکی دامغان در استان سمنان و منطقه شکار ممنوع گودغول سیرجان در استان کرمان انجام شد و 19 نمونه دوپای کوچک از مناطق مذکور به دست آمد. در نمونه‌های کرمان دو متغیر فاصله بین حدقه‌ای (LW) و طول فک پایین (LM) رشد بیشتری را نسبت به نمونه‌های استان سمنان داشته در صورتی که در نمونه‌های سمنان متغیرهای طول صندوق صماخ (LPF)، عرض صندوق صماخ (WIB)، پهنای جعبه جمجمه (CW)، ارتفاع جمجمه (HS) و طول دیاستما (LD) رشد بیشتری را دارند. نتایج آزمون تجزیه به مولفه‌های اصلی نشان داد که میزان واگرایی نمونه‌های دو منطقه کرمان و سمنان در رابطه با اندازه متغیرهای مربوط به جمجمه و دندان زیاد می‌باشد که سبب تفکیک نمونه‌های دو منطقه بر روی محورهای یک و دو شده است. در مورد ویژگی‌های ظاهری ظاهری دو متغیر طول سر و بدن (HBL) و طول دم (TL) در نمونه‌های سمنان ارزش‌های بیشتری را نسبت به نمونه‌های کرمان در بر میگیرند. به عبارت دیگر طول کلی بدن در افراد این گونه در سمنان بزرگ‌تر از نمونه‌های کرمان می‌باشد. 

چکیده تصویری

مطالعه آرایه‌شناختی دوپای کوچک (Allactaga elater) در استان‌های سمنان و کرمان

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Small five-toed jerboa taxonomic Study (Allactaga elater) in Semnan and Kerman provinces

نویسندگان [English]

  • Saiead Mohammadi 1
  • Mohammadali Adibi 2
  • Rasoul Khosravi 3
  • Mohsen Mesbah 4
1 zabol university
2 Department of Environmental Protection Semnan
3 Isfahan University of Technology
4 Shahid Bahonar University of KermanWebsiteDirections

دوپای کوچک (Allactaga elater Lichtenstein 1828) به عنوان گونه‌ای شب‌فعال در مناطق بیابانی و نیمه‌بیابانی ایران به استثنای بخش‌های جنوبی دریای خزر پراکنش دارد. در این مطالعه بررسی و تحلیل برخی ویژگی‌های صفات ظاهری، جمجمه‌ای و دندانی گونه A. elaterدر مناطق کرمان و سمنان در محدوده فلات مرکزی ایران با استفاده از تحلیل ریخت سنجی مورد بررسی قرار گرفت. نمونه‌برداری در تابستان سال 1388 و تابستان 1389 از دو منطقه قوشه در نزدیکی دامغان در استان سمنان و منطقه شکار ممنوع گودغول سیرجان در استان کرمان انجام شد و 19 نمونه دوپای کوچک از مناطق مذکور به دست آمد. در نمونه‌های کرمان دو متغیر فاصله بین حدقه‌ای (LW) و طول فک پایین (LM) رشد بیشتری را نسبت به نمونه‌های استان سمنان داشته در صورتی که در نمونه‌های سمنان متغیرهای طول صندوق صماخ (LPF)، عرض صندوق صماخ (WIB)، پهنای جعبه جمجمه (CW)، ارتفاع جمجمه (HS) و طول دیاستما (LD) رشد بیشتری را دارند. نتایج آزمون تجزیه به مولفه‌های اصلی نشان داد که میزان واگرایی نمونه‌های دو منطقه کرمان و سمنان در رابطه با اندازه متغیرهای مربوط به جمجمه و دندان زیاد می‌باشد که سبب تفکیک نمونه‌های دو منطقه بر روی محورهای یک و دو شده است. در مورد ویژگی‌های ظاهری ظاهری دو متغیر طول سر و بدن (HBL) و طول دم (TL) در نمونه‌های سمنان ارزش‌های بیشتری را نسبت به نمونه‌های کرمان در بر میگیرند. به عبارت دیگر طول کلی بدن در افراد این گونه در سمنان بزرگ‌تر از نمونه‌های کرمان می‌باشد.