سدسازی، فواید و معایب آن

سدسازی یا بندسازی از فعالیت های مهندسی به شمار می­رود که شرایط تاریخی و جغرافیایی خاص مناطق در پیدایش، شکل­گیری و گسترش آن سهم به سزایی دارند. در گذشته و در هر منطقه خاص جغرافیایی بنا بر ضرورت یا نیاز ساکنین آن جا نسبت به ایجاد سد، بند یا آبگیر اقدام می­کردند تا نیازهای خود در زمینه آبیاری و آبرسانی را برطرف سازند. در مناطقی نیز به علت پایین بودن سطح آب­های رودخانه­ها یا نیاز جهت تغییر مسیر رود، سد­سازی انجام می­گرفت تا بتوانند سطح آب را بالا آورده و برای نیازهای کشاورزی و عمرانی از آن استفاده کنند. در ایران نیز به جهت کمبود آب، شرایط اقلیمی خاص و نیازهای روزمره، آب ماده­ای بسیار ارزشمند محسوب می­شود که آثار اهمیت این امر را علاوه بر بندسازی، سدسازی و آثار به جا­ مانده می­توان در فرهنگ ایرانی و ارزشی که برای آب قائل می­شدند و حافظه تاریخی مردم ایران به وضوح مشاهده و مطالعه کرد. در سرزمین­های ایران و مصر که از قدیم در معرض سیلاب و طغیان رودخانه­ها قرار داشتند، ساخت بندهای متفاوت در طول مسیر رودخانه­ها و یا مناطق سیل­خیز به جلوگیری از خسارات این گونه طغیان ها کمک فراوانی می­کرد. بسیاری از سیستم­های آبرسانی و آبیاری که تا سال­های متمادی نیز در ایران از آن­ها استفاده شد مرهون تلاش مهندسان و صنعتگران ایرانی است که در زمان­های بسیار دور تلاش نمودند تا نیازها و کمبودها را در زمینه­های عمرانی و آبادی بر طرف نمایند و آثار و شواهد آن را نیز می­توان در نقاط مختلف ایران درک نمود. سد تنگ آب در شهرستان گراش، استان فارس کشور ایران در تنگه‌ای به همین نام در جهت جنوب غربی گراش واقع در کوه سیاه در زیر قله‌ای بنام «بن مرک bon-e-morok» قرار دارد و مربوط به دوره ساسانیان است که در دوره صفویان بازسازی شده و سه پشتبند جهت جلوگیری از تخریب آن ساخته شده‌است. مصالح بکار رفته در سد و پشتند آن سنگ و ساروج بوده و جوی آبی از همان جنس، جهت آبیاری مزارع، از کنار سد تا دشتی موسوم به دشت بالا (دشت برا dasht-e-bara) کشیده شده‌است که در مسیر این جوی تا دهانه‌های تنگه، دو استخر ساروجی نیز احداث گردیده‌است. هم اکنون، پشت این سد، به‌طور کامل با رسوب پرگردیده است و در روی آن درخت‌های کنار مشاهده می‌شود. این بنا از تابستان (۱۳۸۰) در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.